Στους παρακάτω πίνακες προσπαθήσαμε να οργανώσουμε το υλικό των κριτηρίων με βάση τη θεωρία. Οι προτάσεις αυτές -προς τους συναδέλφους που χρησιμοποιούν το βιβλίο- είναι ενδεικτικές και μπορούν να συμπληρωθούν ή να τροποποιηθούν στην πράξη.
Αλέξανδρος – Σπύρος Μητσέλος
| Ενότητα | Κριτήριο | Θέμα Κριτηρίου | Θεωρία Κριτηρίου |
| 1. Παιδεία – Εκπαίδευση | 1ο | Διάκριση εκπαίδευσης και παιδείας Ο παιδευτικός ρόλος του σχολείου Θέμα τρίτο: Η απόσταση του σχολείου απο τη ζωή και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. | Πρόθεση του συντάκτη και τρόποι ανάπτυξης: Η χρήση των παραδειγμάτων (σ. 94) και του ορισμού (σ. 94) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Ενεργητική και παθητική σύνταξη (σ. 72-74) Αφηγηματικοί τρόποι (σ. 190) |
| 2ο | Η δημιουργική διδασκαλία – ο δημιουργικός δάσκαλος Θέμα τρίτο: Το όραμα για το ξαναζωντάνεμα του σχολείου. | Περίληψη: συνοπτική απόδοση μέρους του κειμένου (σ. 17-21) Συνοχή – διαρθρωτικές λέξεις (σ. 88-89) Αυτοβιογραφικά κείμενα: αυτοβιογραφία (σ. 136-138) Κειμενικοί δείκτες (σ.169), εικόνες, σύμβολα. | |
| 3ο | Το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων μαθητών (άρθρα που διαλέγονται με αντίθετες απόψεις) Θέμα τρίτο: Προτροπή για τη μάθηση. | Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις του συντάκτη για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Παραγωγή λόγου: Προσωπική τοποθέτηση Άρθρο (σ. 128) Σύγκριση κειμένων ως προς την πρόθεση και το περιεχόμενο (σ. 158) – Ανασκευή άποψης (σ. 50) Στατιστικά στοιχεία – Τεκμήρια (σ. 111-112) Επιχειρήματα (105-110) – Επιχειρηματολογία (σ. 58) Τροπικότητα (επιστημική) (68-69) – Μεταβάλλοντας τον βαθμό βεβαιότητας σ. 154) Τίτλος κειμένου – σχολιασμός τίτλου (σ. 51-52) Θέμα τρίτο: εγκλίσεις – β΄πρόσωπο | |
| 4ο | Θετικές επιστήμες και κλασικά γράμματα Θέμα τρίτο: Παραλληλισμός Μαθηματικών και Ποίησης. | Πρόθεση του συντάκτη και τρόποι ανάπτυξης: Η χρήση παραδειγμάτων (σ. 94) και αναλογίας (σ. 99). Διάκριση παραδειγμάτων και αναλογίας. Μετασχηματισμός ύφους: από το λόγιο στο καθημερινό λεξιλόγιο (141-42) Θέμα τρίτο: αξιοποίηση κειμενικών δεικτών | |
| 2. Εργασία – Ανεργία | 1ο | Η φυγή νέων ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό Θέμα τρίτο: Ο αποχωρισμός γονιών – παιδιών – μετανάστευση. | Σύγκριση κειμένου λόγου με πολυτροπικό κείμενο -εικόνα ως προς τον τρόπο μεταδοσης του μηνύματος (σ. 164), τη θέση και τον τρόπο πειθούς (λογική/ επιχειρηματολογία (σ. 58) και συναίσθημα (σ. 113) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις του συντάκτη για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Επιχειρηματολογία (σ. 58 και 107) – Παραδείγματα και πρόθεση του συντάκτη (σ. 94 και 111) Η ειρωνεία (σ. 115) αποχρωματίζοντας το ύφος / την ειρωνεία (σ. 143-144) Θέμα τρίτο: ειρωνεία, προοικονομία |
| 2ο | Η απαξίωση των χειρωνακτικών επαγγελμάτων και της τεχνικής εκπαίδευσης Θέμα τρίτο: Αναγνωστική ανταπόκριση- σχολιασμός στάσης ηρωίδας | Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις του συντάκτη για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Άρθρο (σ. 128) Αίτιο-αποτέλεσμα και πρόθεση του συντάκτη (σ. 98) – Εξήγηση (σ. 56) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Μετασχηματισμός ύφους: από το λόγιο στο καθημερινό λεξιλόγιο (141-42) Θέμα τρίτο: αφηγητής παντογνώστης (189), αφηγηματικοί τρόποι: ελεύθερος πλάγιος λόγος (σ. 190), ασθματική αφήγηση με χαλαρή στίξη / σύνταξη, ειδικό λεξιλόγιο. | |
| 3ο | Η αγορά εργασίας και οι αλλαγές στα επαγγέλματα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης Θέμα τρίτο: Συναισθηματική κατάσταση ηρωίδας | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Συνεκτικότητα- νοηματικές σχέσεις (σ. 91) Τίτλος (σ. 51) Μεταβάλλοντας τη στίξη (σ.150), Σημεία στίξης (75-79) Τροπικότητα (επιστημική) (68-69) – Μεταβάλλοντας τον βαθμό βεβαιότητας σ. 154) Θέμα τρίτο: αντιθέσεις, μεταφορές (σ. 191, 192), εικόνα / σκηνή. | |
| 3. Ανθρώπινα δικαιώματα | 1ο | Η σημασία της οικουμενικής διακήρυξης και η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σήμερα Θέμα τρίτο: Συναισθηματική κατάσταση ηρωίδας | Επιχειρηματολογία (σ. 58) Πρόθεση του συντάκτη και τρόπος ανάπτυξης παραγράφου: η αιτιολόγηση (σ. 97) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Ύφος επίσημο / τυπικό (σ. 85-87) Αναφορική λειτουργία της γλώσσας και πρόθεση του πομπού (σ. 64) Θέμα τρίτο: Ασθματική αφήγηση (χαλαρή στίξη / σύνταξη), ελεύθερος πλάγιος λόγος (σ. 190), σχήματα λόγου (191) |
| 2ο | Τα δικαιώματα του παιδιού Θέμα τρίτο: Η απώλεια της παιδικής ηλικιας – η παιδική εργασία | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) (Κείμενο Ι) Πρόθεση: να ευαισθητοποιήσει – Επίκληση στο συναίσθημα: περιγραφή αφήγηση – (σ. 105-112) (Κείμενο Ι) Πρόθεση να πείσει: τεκμήρια (σ. 111) Σύγκριση κειμένων ως προς τις λειτουργίες της γλώσσας και την πρόθεση του πομπού (σ. 64) Από την ποιητική λειτουργία της γλώσσας στην αναφορική (σ. 153) Προσχεδιαμένος προφορικός λόγος – ομιλία – παραγωγή λόγου (σ. 124) Θέμα τρίτο: Εντοπισμός κειμενικών δεικτών (αφηγηματικό ποίημα, μεταφορές, παρομοίωση, υποκοριστικό κ.λπ.) | |
| 4. Θανατική ποινή | Επιχειρήματα υπέρ και κατά της θανατικής ποινής (άρθρα που διαλέγονται με αντίθετες απόψεις) Θέμα τρίτο: Η απανθρωπιά – η ασέβεια απέναντι στον θάνατο – η αλλοτρίωση των δεσμοφυλάκων | Άρθρο (σ. 128) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Αξιολόγηση πειστικότητας επιχειρήματος (σ. 108-110) Βασικός ισχυρισμός (σ. 49) – Ανασκευή θέσης (σ. 50) Παραγωγή λόγου: προσωπική τοποθέτηση με δημιουργική αξιοποίηση πληροφοριών κειμένου (σ. 203 και 206) Θέμα τρίτο: Κειμενικοί δείκτες: το ρηματικό πρόσωπο της αφήγησης – η προφορικότητα- το λεξιλόγιο (αφήγηση ως φιλική συζήτηση). | |
| 5. Ιδιωτική ζωή | Επιθυμούν πράγματι οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων την προστασία της ιδιωτικότητας; Θέμα τρίτο: Η προστασία της προσωπικής αυτονομίας και αξιοπρέπειας | Ρηματικά πρόσωπα – ρόλος του α΄ πληθυντικού (σ. 71) Καθημερινό λεξιλόγιο και πρόθεση του πομπού – μετασχηματισμός σε πιο επίσημο ύφος (σ.142) Ύφος (προτρεπτικό – χιουμοριστικό): σ. 85-87. Παραγωγή λόγου: προσχεδιαμένος προφορικός λόγος – ομιλία (σ. 124) Θέμα τρίτο: Κειμενικοί δείκτες (σ. 169) – το ρηματικό πρόσωπο – οι εγκλίσεις- οι επαναλήψεις – οι μετοχές – ο τίτλος. Παραγωγή λόγου: Συμφωνία – διαφωνία (σ. 207) | |
| 6. Διαφήμιση | Η εκλέπτυνση των διαφημιστικών τεχνικών – η διαφήμιση ως επιστημονικά μεθοδευμένη προσπάθεια χειραγώγησης Θέμα τρίτο: Μια κοινωνία στη δίνη της κατανάλωσης – ο καταναλωτικός εθισμός | Διαφημιστικός λόγος- τεχνικές (σ. 122-123) Εξήγηση αποσπάσματος / άποψης (σ. 48) Σύνδεση προτάσεων (σ. 80), Οι αναφορικές προτάσεις (σ. 82-83) Παραγωγή λόγου: Δημιουργική εξιοποίηση πληροφοριών (σ. 203) Θέμα τρίτο: εσωτερικός μονόλογος (σ. 190), συγκείμενο / κοινωνικό κλίμα (σ. 62), αναλογία καταναλωτισμού – τοξικομανίας (λεξιλόγιο), στάση αφηγητή (ερωτήσεις, μεταφορές). | |
| 7. Προπαγάνδα | Τα χαρατηριστικά του πολιτικού λόγου και η ενδεδειγμένη στάση του πολίτη Θέμα τρίτο: Συναισθηματική κατάσταση του ήρωα | Πολιτικός λόγος, γνωρίσματα, τεχνικές πειθούς (σ. 122-123) Πρόθεση του πομπού και η επίκληση στο ήθος ( σ. 117) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Δομή παραγράφου (σ. 92). Πρόθεση του πομπού και τρόπος αναπτυξης παραγράφου: η σύγκριση-αντίθεση (σ. 96) Θέμα τρίτο: Εσωτερικός μονόλογος (σ. 190), η λειτουργία της παρομοίωσης (σ. 191) Παραγωγή λόγου: δημιουργική αξιοποίηση πληροφοριών (κειμένων και θεωρίας πολιτικού λόγου). | |
| 8. Επιστήμη | 1ο | Η αμφιλεγόμενη πρόοδος στον τομέα της Γενετικής Θέμα τρίτο: Ερωτήματα: η επιστήμη στην υπηρεσία της ανθρώπινης ,αταιοδοξίας ή του κέρδους; | Κελιμενο Ι : Πρόθεση πομπού – ευαισθητοποίηση: ερωτήσεις – ποιητικός λόγος (σ. 113) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Τίτλος κειμένου (σ. 51) Στήριξη βασικής θέσης με αιτιολόγηση και παραδείγματα (σ. 97,94) Συνεκτικότητα (σ. 91) Θέμα τρίτο: αφηγητής (189), επαναλήψεις (σ. 194)), εσωτερικός μονόλοςγος (σ.190), χαλαραή στίξη / σύνταξη (συναισθ. ένταση) |
| 2ο | Η ευθύνη των επιστημόνων Θέμα τρίτο: Κατηγορητήριο εναντίον της ανάλγητης επιστήμης | Κείμενο Ι : Πρόθεση πομπού – πειθώ / επιχειρηματολογία (σ. 58) Οργάνωση επιχειρήματος (σ. 105-106) και αξιολόγηση πειστικότητας (σ. 108-110 ) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Μεταβάλλοντας την επικοινωνιακή περίσταση (σ. 145), – Επικοινωνιακή περίσταση (σ. 60-61) Μεταβάλλοντας την παραγραφοποίηση (σ. 103) – Πλαγιότιτλος (σ.102) Παραγωγή λόγου: Κείμενο επιχειρηματολογίας – δημιουργική αξιοποίηση πληροφοριών (203) Θέμα τρίτο: Εντοπισμός κειμενικών δεικτών | |
| 9. Τεχνολογία | 1ο | «Χακάροντας» ανθρώπους Θέμα τρίτο: Χειραγώγηση του ανθρώπου με όχημα την τεχνολογία | Συνομιλιακοί ρόλοι (σ. 60-61) Τίτλος (σ. 51) – Εξήγηση χωρίου/τίτλου (σ. 48) Αλλάζοντας τα ρηματικά πρόσωπα (σ. 71 και 147) Από το οικείο στο επίσημο ύφος/λεξιλόγιο (σ. 142) Παραγωγή λόγου: Σχολιασμός αποσπάσματος /άποψης (σ. 205) Θέμα τρίτο: κειμενικοί δείκτες – ύφος – γλώσσα – λεξιλόγιο (σ. 169-171) |
| 2ο | Τι μας επιφυλάσσει η τεχνητή νοημοσύνη; Θέμα τρίτο: Μια ολοκληρωτική κοινωνία επόπτευσης και αστυνόμευσης | Περίληψη: Εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα / ερώτημα. Τροπικότητα: επιστημική – δεοντική (σ. 68-70) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς τα θέματα των κειμένων και τον βαθμό αισιοδοξίας των συντακτών ( σ. 158) Στήριξη θέσης με παραδείγματα (σ. 94) Θέμα τρίτο: λεξιλόγιο – η ανατροπή / αιφνιδιασμός ως στοιχείο πλοκής | |
| 10. Κοινωνικά δίκτυα | 1ο | Τα κοινωνικά δίκτυα / Facebook: διαδικτυακή επικοινωνία Θέμα τρίτο: Η ανάγκη της φιλίας / η αδυναμία υποκατάστασης φιλικών σχέσων από κοινωνικά δίκτυα | Πολυτροπικά κείμενα (σ. 133-135) Σύγκριση κειμένου λόγου με πολυτροπικό κείμενο -εικόνα (σ. 164) Τίτλος (σ. 51) Στήριξη θέσης με αιτιολόγηση (σ. 97) Σημεία στίξης (σ. 75-79)- Μεταβάλλοντας τη στίξη (σ. 150-151) Θέμα τρίτο: Αφηγητής – Διάλογος – εσωτερικός μονόλογος – (σελ. 189 -190). Χαρακτηρισμός προσώπου – μεταφορά (Βατερλό), παρομόιωση (όπως ο Αδάμ). |
| 2ο | Η τάση των ανθρώπων να φωτογραφίζουν αντί να παρακολουθούν ένα γεγονός Θέμα τρίτο: Ο αναστοχασμός πάνω στη ζωή με αφορμή μια φωτογραφία | Πολυτροπικά κείμενα (σ. 133-135) Σύγκριση κειμένου λόγου με πολυτροπικό κείμενο -εικόνα ως προς το περιεχόμενο και τα μέσα (σ. 164) Από το οικείο λεξιλόγιο/ύφος στο επίσημο (σ. 141) Τίτλος (σ. 51)- εξήγηση χωρίου/τίτλου (σ. 48) Θέμα τρίτο: Ποιητικό υποκείμενο /ρηματικό πρόσωπο – μεταφορές, ερωτηματικές προτάσεις | |
| 3ο | Τα κοινωνικά δίκτυα θρέφουν τον ναρκισσισμό; Θέμα τρίτο: Η εκμετάλλευση της αδυναμία του άλλου για αυτοεπιβεβαίωση | Επιστημονικός λόγος (σ. 118-119) Η γλώσσα του επιστημονικού κειμένου: επίσημο ύφος (σ. 85), απαιτητικό λεξιλόγιο, μακροπερίοδος λόγος (σ. 84)), παθητική σύνταξη (σ. 72) Ονοματοποίηση (σ. 33) – Από τις ονοματικές στις ρηματικές φράσεις (σ. 149) Οι εγκλίσεις (σ. 67) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Θέμα τρίτο: Τύπος αφηγητής – εστίαση (σ. 189), αφηγηματικοί τρόποι (σ. 190), ανατροπή ως στοιχείο πλοκής. | |
| 4ο | Το τέλος της παραδοσιακής αλληλογραφίας Θέμα τρίτο: Προσδιορίζοντας συναισθήματα και λόγια που πρέπει να ειπωθούν | Το χρονογράφημα (σ. 129) Κερδίζοντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη: Αφήγηση – Χιούμορ – Ποιητικός λόγος σ. 113-116 Από την ποιητική στην αναφορική λειτουργία της γλώσσας (σ.153, 65 ) Θέμα τρίτο: Κειμενικοί δείκτες – εντοπισμός λέξεων / φράσεων που αποκρυπτογραφούν το νόημα του ποιήματος | |
| 5ο | Η ρητορική μίσους στο διαδίκτυο (άρθρο που ενσωματώνει απόψεις χρηστών) Θέμα τρίτο: Η ανοχή στη βία ως (αυτο)παγίδευση της ελευθερία έκφρασης | Περίληψη με εστίαση σε απόψεις (σ. 22) Σχολιασμός τίτλου ως προς το περιεχόμενο και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα/ εκφραστικές επιλογές (σ. 51) Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο (σ. 152) Τροπικότητα / βαθμός βεβαιότητας (σ. 68-70) Θέμα τρίτο: Το ρηματικό πρόσωπο – η κλιμάκωση Παραγωγή λόγου: προσωπική τοπθέτηση (σ. 208) | |
| 11. Φανατισμός | 1ο | Προϋποθέσεις και μορφές του φανατισμού Θέμα τρίτο: Η θρησκευτική μισαλλοδοξία και ο φανατισμός | Ανάπτυξη παραγράφου με αναλογία (σ. 99 ) και σύγκριση-αντίθεση (σ. 96) Σύγκριση κειμένων ως προς τη λειτουργία γλώσσας (σ. 64) Μακροπερίδος λόγος (σ. 84) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Παραγωγή λόγου: ανάπτυξη ενός επιμέρους θέματος του κειμένου (σ. 204) Θέμα τρίτο: Αφηγηματικοί τρόποι – περιγραφή – αφήγηση- διάλογος (σ.190) – η κλιμάκωση |
| 2ο | Η αξία της αμφιβολίας και της ιδεολογικής ανεκτικότητας Θέμα τρίτο: Η θρησκευτική μισαλλοδοξία και ο φανατισμός | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς τις γλωσσικές επιλογές (κοινές και διαφορετικές), σ. 160-163 | |
| 12. Από το άτομο στη μάζα | Κοινωνικός κομφορμισμός – Η ομοιομορφία στη νεανική κουλτούρα Θέμα τρίτο: Η ομαδική πλάνη και η θρησκοληψία | Δοκίμιο (σ. 131-132) Πολλαπλή επιλογή και τεκμηρίωση (σ. 47) Παραδείγματα και πρόθεση του συγγραφέα (σ. 94) Συνοχή- διαρθρωτικές λέξεις (σ. 88-89) Μέσα δημιουργίας κλίματος οικειότητας: α΄ πληθ. σ. 71- παραδείγματα, σ. 94. Θέμα τρίτο: Συγκείμενο (σ. 62) -Τεχνικές διαχείρισης του χρόνου – θαμιστική / μοναδική αφήγηση (σ.188) | |
| 13. Παράδοση | 1ο | Χαρακτηριστικά και αξία της παράδοσης Θέμα τρίτο: Η σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς | Επίκληση στην αυθεντία (σ. 117) Σύγκριση αποσπασμάτων λόγου ως προς τις (κοινές ή διαφορετικές) εκφραστικές επιλογές: ρηματικά πρόσωπα, λειτουργία γλώσσας, ύφος, σ. 160-163. Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Λειτουργία ερωτημάτων στη συνοχή (σ. 90) και στους τρόπους πειθούς (σ.113) Θέμα τρίτο: Η λειτουργία της προσωποποίησης (σ.192) |
| 2ο | Το ελληνικό πνεύμα / Οι αξίες του ελληνισμού Θέμα τρίτο: Ο αντιφατικός χαρακτήρας των Ελλήνων | Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος – ομιλία (σ. 124) Επικοινωνιακή περίσταση (σ. 60) Λογική και συνειρμική οργάνωση κειμένου (σ. 132) Επίκληση στο συναίσθημα (σ. 113-116) Θέμα τρίτο: Προσωποποίηση – αντίθεση (σ. 192) | |
| 14. Οικογένεια | 1ο | Η οικογένεια στο κατώφλι μιας νέας εποχής Θέμα τρίτο: Η μάνα ως συμβολο αγάπης και υπομονής | Χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου (σ. 118-119) Πολλαπλή επιλογή και αιτιολόγηση (σ. 47) Ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση–αντίθεση (σ. 96) Θέμα τρίτο: Εντοπισμός κειμενικών δεικτων (σ. 169) |
| 2ο | Προβλήματα διαπαιδαγώγησης στην οικογένεια Θέμα τρίτο: Η απουσία των γονιών από τα προβλήματα του παιδιού | Τα ρηματικά πρόσωπα (σ. 71), Μεταβάλλοντας το ρηματικό πρόσωπο (σ. 147) Εξήγηση χωρίου (σ. 48) Εκφραστικές επιλογές: Σχήματα λόγου: μεταφορά, αντιθέσεις, παρομοίωση, επανάληψη σ. 191-194) Σημεία στίξης: σ. 75-79 Θέμα τρίτο: ο αφηγητής (σ.189) | |
| 15. Οι νέοι | 1ο | Νέοι και αλκοόλ Θέμα τρίτο: Ο δύναμη του εθσιμού στα ναρκωτικά | Σύγκριση κειμένου λόγου με πολυτροπικό κείμενο -διαγράμματα ως προς το περιεχόμενο (σ. 164) Χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου (σ. 118-119) Πορίσματα ερευνών – τεκμήρια (σ. 111-112) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Θέμα τρίτο: Η κλιμάκωση – πλοκή – ο εσωτερικός μονόλογος (σ. 190) |
| 2ο | Τα ιδανικά των νέων Θέμα τρίτο: Προτροπή προς τον νέο | Δοκίμιο (σ. 131-132) Διαδικαστικές οδηγίες (σ. 57) Ρηματικά πρόσωπα –β΄ πληθυντικό (σ. 71) – Μετριοπαθές ύφος (σ. 81) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Λειτουργία ερωτήματος ως προς τη συνοχή (σ. 90) και την επίδραση στον αναγνώστη (113) Θέμα τρίτο: Υπερρεαλιστικές εικόνες, λεξιλόγιο, β΄πρόσωπο | |
| 3ο | Χαρακτηριστικά των σημερινών νέων Θέμα τρίτο: Ύμνος προς την εφηβεία | Συνομιλιακοί ρόλοι (σ. 60-61) Εκφραστικές επιλογές που φανερώνουν κλίμα συνομιλίας: ρηματικά πρόσωπα (σ. 71), εγκλίσεις (σ. 67-68 ) Η λειτουργία της ειρωνείας και των παραδειγμάτων ως μέσων πειθούς (σ. 192, 115 και 94 και 111) Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο ( σ. 152) | |
| 16. Μ.Μ.Ε. | Προσφορά και προβλήματα στη λειτουργία των Μ.Μ.Ε. Θέμα τρίτο: Ο κυνικός κόσμος της τηλεόρασης | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο ( σ. 158) Εξήγηση φράσης/χωρίου (σ. 48) Συνοχή κειμένου (σ. 88-89) Ενεργητική – παθητική σύνταξη (σ. 72-74) Θέμα τρίτο: Αφηγηματικοί τρόποι (190) – παράλληλοι διάλογοι / χώροι – ανατροπή ως στοιχείο πλοκής | |
| 17. Πόλεμος – Ειρήνη | 1ο | Οι μεταβολές που προκαλεί ο πόλεμος στην ψυχή του ανθρώπου Θέμα τρίτο: Ο πόλεμος ως παιχνίδι και ως προσωπικό βίωμα | Αυτοβιογραφικά κείμενα: Χαρακτηριστικά του ημερολογίου (σ. 136-138) Σημεία στίξης (σ. 75-79) Πολλαπλή επιλογή και τεκμηρίωση (σ. 47) Θέμα τρίτο: Κινηματογραφική τεχνική εστίασης – «ζουμ» |
| 2ο | Τα αίτια του πολέμου Θέμα τρίτο: Η διάβρωση του ανθρώπου στον πόλεμο | Επιστολή – χαρακτηριστικά (σ. 125) Πολλαπλή επιλογή και τεκμηρίωση (σ. 47) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Θέμα τρίτο: Διάλογος (σ.190), μετασχηματισμός διαλόγου σε αφήγηση, ανατροπή / αιφνιδιασμός | |
| 18. Δημοκρατία | 1ο | Προβλήματα της σύγχρονης δημοκρατίας Θέμα τρίτο: Η απελευθερωτική επίδραση της συμετοχής / συλλογικότητας | Ύφος αντικειμενικό /απρόσωπο (σ. 87)- γ΄ πρόσωπο (σ. 71) Ανάπτυξη με αντίθεση (σ. 96) Από το επίσημο στο οικείο ύφος/λεξιλόγιο (σ. 141) Η ενεργητική – παθητική σύνταξη (σ. 92) Παραγωγή λόγου: η επιστολή (σ. 125) Θέμα τρίτο: Περιγραφή, παρομοίωση – αναλογία (με αρχαία τραγωδία) |
| 2ο | Η αδιαφορία για τα κοινά Θέμα τρίτο: Η παθητική αντίδραση στην επιβολή της δικτατορίας | Χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου (σ. 120-121) Μέσα ευαισθητοποίησης: περιγραφή (σ. 113), εικονοπλαστικός λόγος (σ. 116), σχήματα λόγου (προσωποποίηση, μεταφορά, ασύνδετο, επαναλήψεις) σ. 191-194 Συνεκτικότητα – συνοχή (σ. 88) Θέμα τρίτο: αφηγητής – κωμική εξιστόρηση | |
| 19. Ανθρωπισμός | Το αίτημα του ανθρωπισμού Θέμα τρίτο: Ενθάρρυνση προς τους εφήβους – πίστη σε έναν καλύτερο κόσμο | Εξήγηση φράσης/χωρίου (σ. 48) Μεταβάλλοντας την παραγραφοποίηση (σ. 104) Πλαγιότιτλος (σ. 102) Βασική θέση (σ. 49) – Στήριξη με αιτιολόγηση( σ. 97) Θέμα τρίτο: εντοπισμός και αξιοποίηση των πιο σημαντικών δεικτών (πρόσωπο, στίξη, φράσεις). | |
| 20. Τουρισμός | Οι αιτίες και οι επιπτώσεις του τουριστικού εκχυδαϊσμού Θέμα τρίτο: Η αρμονία και ομορφιά του αττικού τοπίου | Πολυτροπικά κείμενα – εικόνες (σ. 133) Σύγκριση κειμένου λόγου με πολυτροπικό κείμενο -εικόνες ως προς το περιεχόμενο (σ. 164) Πρόθεση του πομπού και ανάπτυξη παραγράφου με αίτιο- αποτέλεσμα (σ. 98) Θέμα τρίτο: Περιγραφή, εικόνες, αφηγητής | |
| 21. Φυσικό περιβάλλον | Η οικολογική καταστροφή και η αντιμετώπισή της Θέμα τρίτο: Η καταστροφή του περιβάλλοντος | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο και την πρόθεση ( σ. 158) Βασική θέση (σ. 49) – Στήριξη με αιτιολόγηση ( σ. 97) Επιχειρηματολογία (σ.58) Θέμα τρίτο: Αντιθέσεις | |
| 22. Γλώσσα | Η αξία της μητρικής γλώσσας Θέμα τρίτο: Η αξία της ελληνικής γλώσσας | Επιφυλλίδα (σ. 130) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο (σ. 158) Από το λόγιο στο καθημερινό λεξιλόγιο (σ. 141 ) Μέσα πειθούς: Επιχείρημα (σ. 105) – Αυθεντία (σ. 117) Θέμα τρίτο: ρηματικό πρόσωπο – μεταφορές και παρομοιώσεις | |
| 23. Αθλητισμός – Υγεία | 1ο | Ο φανατισμός στο ποδόσφαιρο Θέμα τρίτο: Η ένταση / χαρά του ποδοσφαίρου | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς ένα θέμα (σ. 158) Ο ρόλος του χιούμορ και της ειρωνείας (σ. 114-115) Θέμα τρίτο: τεχνικές αφηγηματικές (σ. 186-190, ρηματικοί χρόνοι (σ. 188), εικόνες |
| 2ο | Η αξία της άθλησης Θέμα τρίτο: Η άθληση ως μέσο υπέρβασης της φθοράς και του θανάτου | Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Εξήγηση (σ.56) Αυθεντία (σ. 117) Συνοχή – διαρθρωτικές λέξεις (σ. 88-90) Θέμα τρίτο: τίτλος – υπαινιγμοί | |
| 3ο | Το σώμα και η κακοποίησή του – Τρόποι προστασίας του Θέμα τρίτο: Η αξία του σώματος | Ρηματικά πρόσωπα (σ. 71), Προτρεπτικό ύφος (σ. 86) και γλωσσικές επιλογές Μεταβάλλοντας τα ρηματικά πρόσωπα (σ. 147) Σχήμα λόγου: Επαναλήψεις (σ. 194) Θέμα τρίτο: α΄πρόσωπο, επαναλήψεις, μεταφορές | |
| 24. Νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση | Ο ρόλος του καθηγητή στην εποχή των νέων τεχνολογιών Θέμα τρίτο: Προβληματισμός για τη χρήση των νέων τεχνολογιών από τους μαθητές | Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Ερμηνευτικό άρθρο (σ. 129) Ανάπτυξη με αιτιολόγηση και πρόθεση του συντάκτη (σ. 97) Σημείο στίξης ερωτηματικό (σ. 77) Θέμα τρίτο: Εστίαση (σ. 189) – λεξιλόγιο διαλόγων | |
| 25. Οι διανοούμενοι | Γνωρίσματα και ρόλος των διανοουμένων Θέμα τρίτο: Η στάση αξιοπρέπειας και γενναιότητας στη διαχείριση μιας ήττας | Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς ένα θέμα (σ. 158) Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος-ομιλία (σ. 124) Προτρεπτικό ύφος (σ. 86), ρηματικά πρόσωπα (σ. 71) Επίκληση στο ήθος πομπού- αυθεντία (σ. 117) Από το επίσημο στο καθημερινό ύφος/λεξιλόγιο (σ. 141) Θέμα τρίτο: εντοπισμός φράσεων – κειμενικών δεικτών που αποκριπτογραφούν το νόημα | |
| 26. Εγκληματικότητα | Εγκληματικότητα και παιδεία / Ο ρόλος του σχολείου στην πρόληψη – αντιμετώπιση της παραβατικότητας Θέμα τρίτο: Κοινωνικός αποκλεισμός και δυσκολίες επανένταξης των κρατούμενων | Επιφυλλίδα (σ. 130) Πρόθεση του πομπού και τρόποι ανάπτυξης: Σύγκριση-αντίθεση (σ. 96) και αίτιο αποτέλεσμα (σ. 98) Πρόθεση του πομπού και ποιητική λειτουργία της γλώσσας: ασύνδετο σχήμα, μεταφορές, ειρωνεία, αντίθεση (σ. 191-194) Αυθεντία (117) Θέμα τρίτο: η κλιμάκωση | |
| 27. παγκοσμιοποίηση | Θετικές και αρνητικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης Θέμα τρίτο: Προβληματισμός σε σχέση με τη δυνατότητα συμβίωσης λαών πέρα από γένος και πίστη | Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Πλαγιότιτλος (σ. 103) Οργάνωση του κειμένου – παραγραφοποίηση – Μεταβάλλοντας την παραγραφοποίηση (σ. 104 Συνεκτικότητα (σ. 88)) Παραγωγή λόγου: Προσωπική τοποθέτηση (σ. 206) Θέμα τρίτο: η γλώσσα των δύο συνομιλητών του αφηγητή – μεταφορές – ερωτήματα και αναλογίες | |
| 28. Ευρώπη | Η πολιτισμική πολυμορφία του ευρωπαϊκού πολιτισμού Θέμα τρίτο: Συναισθηματική κατάσταση του ήρωα | Σχολιασμός τίτλου (σ. 51) Σύνδεση προτάσεων (σ. 80) Λειτουργία των παραδειγμάτων (σ. 94) Αναφορικές προτάσεις (σ. 82-83) Περίληψη: συνοπτική απόδοση με εστίαση σε απόψεις για ένα θέμα του κειμένου (σ. 22-24) Θέμα τρίτο: συγκείμενο / ιστορικές συνθήκες (σ. 62) | |
| 29. Τέχνη | 1ο | Η σημασία της ευαισθησίας και της αισθητικής Θέμα τρίτο: Ο κινηματογράφος / τέχνη ως φυγή από τη σκληρή πραγματικότητα | Στοχαστικό δοκίμιο (σ. 131-132) Εξήγηση φράσης (σ. 48) Ερωτήσεις κλειστού τύπου με τεκμηρίωση (σ. 47) Ύφος απλό και ποιητικό (σ. 85-87) Θέμα τρίτο: Το παράλογο – η αντιστροφή της πραγματικότητας |
| 2ο | Λογοτεχνία και Δημιουργική Γραφή Θέμα τρίτο: Γιατί γράφουμε λογοτεχνία | Αυτοβιογραφικά κείμενα (σ. 136) Σύγκριση κειμένων ως προς το ρηματικό πρόσωπο, τη λειτουργία της γλώσσας και το λεξιλόγιο (σ.163, 160, 162) Περίληψη: συνοπτική απόδοση μέρους του κειμένου (σ. 17-21) Θέμα τρίτο: Κειμενικοί δείκτες | |
| 30. Εθνικισμός – Ρατσισμός | 1ο | Η διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας στο σχολείο Θέμα τρίτο: Το εύρος της ελληνικής ταυτότητας / η ελληνική ταυτότητα ως πολιτιστική / πνευματική ταυτότητα | Επιστημονικός λόγος (σ. 118) Γνωρίσματα του προφορικού λόγου- Από τον προφορικό στο γραπτό λόγο (σ. 155) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο (σ. 158) Διορθώνοντας τα λάθη (σ. 140) Εξήγηση φράσης (σ. 48) Θεωρία: η σκηνοθεσία, η θεατρικότητα, τα πρόσωπα, η ειρωνεία |
| 2ο | Ο ρατσισμός / Είναι ουτοπία μια κοινωνία ισότητας όλων των ανθρώπων; Θέμα τρίτο: Πίστη σε ένα κόσμο ειρήνης και συναδέλφωσης | Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος-ομιλία (σ. 124) Επικοινωνιακή περίσταση (σ. 60) Συγκείμενο (σ. 62) Μέσα επίκλησης στο συναίσθημα (σ. 113-116) Σύγκριση κειμένων λόγου ως προς το περιεχόμενο (σ. 158) Από την ποιητική στην αναφορική λειτουργία της γλώσσας (σ. 153) Θέμα τρίτο: σύμβολα, εικόνες, εκφράσεις, προσωποποίηση, μεταφορά. | |
| 3ο | Γυναικοκτονία Η έμφυλη βία Θέμα τρίτο: Έγκλημα «τιμής» | Πολυτροπικά κείμενα (σ. 133) Σύγκριση κειμένων λόγου με εικόνες / αφίσες με κοινωνικά μηνύματα (σ.164) Σημεία στίξης: Εισαγωγικά (σ. 75) Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο (σ. 152 Θέμα τρίτο: ρεαλιστικά και νατουραλιστικά στοιχεία στην αφήγηση | |
| 31. Αυτογνωσία – Φόβος | 1ο | Ο κοινωνικός εγκλεισμός μας θα οδηγήσει στην ενίσχυση της αυτογνωσίας μας; Θέμα τρίτο: Αναστοχασμός / παράπονο για τη ζωή που έζησε | Πειθώ – Επιχειρηματολογία (σ. 58) – Επιχείρημα (σ. 105) – Ανασκευή άποψης (σ. 50) Ύφος/λεξιλόγιο χρηστών κοινωνικών δικτύων (ύφος: σ. 85-87) Θέμα τρίτο: ρηματικό πρόσωπο, επαναλήψεις, τίτλος, μουσικότητα (μέτρο, ομοιοκαταληξία, στροφές) |
| 2ο | Πώς πρέπει ο νέος να διαχειρίζεται τους φόβους του Θέμα τρίτο: Συμβιββασμός με τη μοναξιά λόγω του φόβου του άλλου | Αναφορά σε αυθεντίες (σ. 117) Αφήγηση (σ. 59, 114,190) Σχήματα λόγου: ασύνδετο, αντίθεση (σ. 191-194) Θέμα τρίτο: Οξύμωρο σχήμα (σ. 192), ρηματικό πρόσωπο, χρήση των ρημάτων. |
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 