Κριτήριο σύμφωνα με τον νέο τρόπο αξιολόγησης. Τα κείμενα Ι και ΙΙΙ προέρχονται από τον Φάκελο Υλικού.
Διδακτική ενότητα: Ρηματικά πρόσωπα – “Διαβάζοντας” μια εικόνα
Κριτήριο: https://www.icloud.com/pages/0Mqx8vjDGH5P0fyQA7E8SKFSw…
ΚΕΙΜΕΝΟ I. Στείρης Γιώργος. Brain drain: Η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος
Ο συγγραφέας του κειμένου προτείνει τη διαρροή των Ελλήνων επιστημόνων προς το εξωτερικό και στηρίζει την άποψή του αυτή ιστορικά.
Τα τελευταία χρόνια ακούω και διαβάζω πολλά δυσάρεστα για το brain drain, την αποδημία μορφωμένων Ελλήνων στο εξωτερικό. Η ακούσια μετανάστευση είναι δυσάρεστη για τον μετανάστη και τους οικείους του, χωρίς αμφιβολία. Παρά ταύτα, όσο και αν ακούγεται παράδοξο, το brain drain ίσως αποδειχθεί η μεγαλύτερη ευκαιρία του ελληνισμού μετά την αρχαιότητα. Μέσω του brain drain η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος. Και αυτό γιατί ο κόσμος είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται, ενώ η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται, που μικραίνει.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή γωνιά στη Μεσόγειο. Τόπος στενόχωρος, με μικρές παραγωγικές δυνατότητες. Από τις απαρχές της ιστορικής παρουσίας του ο ελληνισμός μεγαλούργησε εκτός συνόρων. Ανέκαθεν η Ελλάδα δεν χωρούσε τους Έλληνες, ένα λαό δημιουργικό και εξωστρεφή. Αυτοί που έφευγαν ήταν οι ικανότεροι, όσοι ένιωθαν και έβλεπαν ότι η δυναμική τους υπερβαίνει την άγονη και περιορισμένη ελληνική γη. […]
Αλλά και στη νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα δεν έλειψε η μετανάστευση. Τουναντίον, σε ορισμένες περιόδους γιγαντώθηκε. Μόνο που πια η Ελλάδα δεν εξήγαγε μεγαλείο, αλλά κακομοιριά. Κατά κανόνα, πάμφτωχοι, αμόρφωτοι Έλληνες παρατούσαν τα χωριά τους για να αναζητήσουν δουλειές στην Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία. Οποιαδήποτε δουλειά. Μετανάστευαν ως φτωχοί συγγενείς, από μια ανυπόληπτη Ελλάδα. Και παρότι συνήθως πρόκοβαν επαγγελματικά και κοινωνικά, στην πραγματικότητα αφελληνίζονταν. Έσπευδαν πρόθυμα να υιοθετήσουν τον πολιτισμό της χώρας υποδοχής τους και τον επιδείκνυαν ως στοιχείο ανωτερότητας στους Ελλαδίτες.
Από την άλλη, όσοι παρέμειναν στην Ελλάδα ήταν κατά κανόνα οι μορφωμένοι, που μπόρεσαν να χτίσουν δουλειές και ζωές γύρω από το δημόσιο, είτε ως υπάλληλοι είτε ως κρατικοδίαιτοι ιδιώτες. Ελάχιστοι από τους πεπαιδευμένους, ικανούς και τολμηρούς Ελλαδίτες άνοιξαν τα φτερά τους στον κόσμο, ενίοτε κυνηγημένοι από το επίσημο κράτος για τα φρονήματά τους. […]
Και τότε ήλθε η κρίση. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες άρχισαν να μεταναστεύουν επειδή μπορούσαν, επειδή είχαν προσόντα. Μορφωμένοι και κοσμοπολίτες καταλαμβάνουν συχνότατα επίζηλες θέσεις στις χώρες υποδοχής τους. Επιβάλλονται στις κοινωνίες τους με τη γνώση και τις ικανότητές τους. Εξάγουν μια Ελλάδα της δημιουργίας, που το ελλαδικό κράτος έπνιγε. Η Ελλάδα, μετά το 1950, αποφάσισε να δημιουργήσει τόσους πολλούς επιστήμονες και επαγγελματίες που αδυνατούσε να απορροφήσει και να αξιοποιήσει. Στην αρχή, ως λύση, προκρίθηκαν οι ασύστολοι διορισμοί. Μετά η ανάπτυξη –φούσκα με ασύγγνωστα δάνεια. Όταν αυτές οι δυνατότητες εξαντλήθηκαν και μας εξάντλησαν, απέμεινε η μετανάστευση.
Πικρή κάποιες φορές για τον Έλληνα, σωτήρια για τον ελληνισμό. Εξάγουμε, όπως στις λαμπρότερες περιόδους της ιστορίας μας, το περίσσευμά μας, την προστιθέμενη αξία μας: ανθρώπους. Γιατί το βασικό κεφάλαιο της χώρας μας είναι οι Έλληνες. Ξαναδίνουμε, λοιπόν, στην οικουμένη ό,τι ωραιότερο υπάρχει: γνώση και νιάτα. Μέσω των νέων που αποδημούν η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος, γίνεται Ελλάδα ξανά. Όπως στις καλύτερες περιόδους της ιστορίας μας. Ελλάδα. Η γενιά του brain drain, έστω ασύνειδα, πράττει αυτό που καμιά ηγεσία δεν κατόρθωσε. Μετατρέπει την κρίση σε ευκαιρία και ξαναδίνει στον ελληνισμό την πεμπτουσία του: την οικουμενικότητα, την εξωστρέφεια. Η αυθεντική Ελλάδα ήταν και θα είναι αλλού, γιατί είναι οικουμενική.
Την ίδια ώρα η ελλαδική πολιτική ηγεσία υπόσχεται ότι θα κάνει τα πάντα για να ξαναφέρει πίσω τους ξενιτεμένους. Προσπαθεί να πνίξει τον ελληνισμό στη μετριότητά της, να τον βυθίσει στα αδιέξοδα του σύγχρονου ελλαδικού κράτους. ∆εν κατανοεί ότι ιστορικά το πλέον επιτυχημένο παραγωγικό μοντέλο ήταν και είναι η εξάπλωση του ελληνισμού στην περιφέρειά του. Η δημιουργία ισχυρών ελληνικών κοινοτήτων στο εξωτερικό ανέκαθεν προσέφερε στην Ελλάδα ανάπτυξη, μέσω των εμπορικών και παραγωγικών δικτύων που δημιουργούνται. Τελικά, ο μεγαλύτερος εχθρός του ελληνισμού είναι το ελλαδικό κράτος.
Στείρης, Γ. (28.03. 2017). «Brain drain: Η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος». Huffpost. Ανακτήθηκε από https://www.huffingtonpost.gr/georgios–steiris/brain–drain-_b_15636480.html στις 10/04/2019.
ΚΕΙΜΕΝΟ II. Εικόνα
Πηγή: https://meteoritis.blogspot.com/2017/11/blog-post_89.html
ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ. Αλκίνος Ιωαννίδης, Μικρή βαλίτσα [τραγούδι],
Το τραγούδι προέρχεται από τον ομώνυμο δίσκο του Αλκίνοου Ιωαννίδη σε μουσική και στίχους δικούς του.
Και πού να πας και πού να ’ρθείς
και πού να επιστρέψεις,
που ’ναι τα ξένα μακρινά
κι είν’ τα δικά μας ξένα
και πού να επιστρέψεις.
Μικρή βαλίτσα και βαριά,
γεμάτη πέτρα κι ήλιο,
είναι το εμπρός ανήλιαγο
κι είναι σκληρό το πίσω
και πού να σ’ ακουμπήσω.
Μικρή βαλίτσα κι αδειανή
κι ας μου ’κοψε τα χέρια,
δε βρίσκω τόπο να σταθώ,
ματώνω να σ’ αφήσω,
λυγώ να σε κρατήσω.
Και πού να πάω και πού να ’ρθώ
και πού να επιστρέψω,που ’ναι τα ξένα μακρινάκι είν’ τα δικά μου ξένα
και πού να επιστρέψω.
Πηγή: http://www.alkinoos.gr/el/archive/lyrics/207-2014-small-suitcase.html
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Να παρουσιάσεις σε ένα περιληπτικό κείμενο 60 – 70 λέξεων την επιχειρηματολογία με την οποία ο Γιώργος Στείρης στο Κείμενο Ι στηρίζει τη βασική του θέση: «Μέσω του brain drain η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος».
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
| Να δειχτεί ότι η εξωστρέφεια και η οικουμενικότητα εγγράφονται ως στοιχεία της ταυτότητας του ελληνισμού από την αρχαιότητα και ότι η σημερινή μετακίνηση των πιο «χαρισματικών» νέων καθιστά πράξη αυτές ακριβώς τις αξίες, προσφέροντας στον οικουμενικό πολιτισμό το ταλέντο και τη γνώση (σε αντίθεση με τη μετανάστευση των ανειδίκευτων στις προηγούμενες δεκαετίες). Αντίθετα η περιχαράκωση στο ελληνικό κράτος συντρίβει τη δημιουργότητα και το πνεύμα του Ελληνισμού. |
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση συμφωνεί με το νόημα των κειμένων, ή τη λέξη Λάθος, αν δε συμφωνεί:
Κείμενο Ι
α) Η Ελλάδα συρρικνώνεται εξαιτίας της φυγής των νέων της στο εξωτερικό. (2 μονάδες )
β) Το brain drain έχει βασικές ομοιότητες με τη μετανάστευση των Ελλήνων στο εξωτερικό τις προηγούμενες δεκαετίες. (2 μονάδες)
γ) Το νεοελληνικό κράτος περιορίζει τη δημιουργικότητα των Ελλήνων. (2 μονάδες)
Κείμενα ΙΙ
δ) Το κείμενο αντιμετωπίζει τη μετανάστευση των νέων ως εθνική απειλή. (3 μονάδες)
ε) Τα πουλιά που εγκαταλείπουν την Ελλάδα είναι οι νέοι που φεύγουν για το εξωτερικό. (2 μονάδες)
στ) Ο ελληνισμός ταυτίζεται με την ελληνική επικράτεια. (2 μονάδες)
Κείμενο ΙΙΙ
ζ) Το ποιητικό υποκείμενο αντιμετωπίζει θετικά και τις δυο εν δυνάμει επιλογές του. (2 μονάδες)
Μονάδες 15
Β2. Αφού λάβετε υπόψη της εκφραστικές επιλογές στο Κείμενο ΙΙΙ (ερωτήσεις, αντιθέσεις, επαναλήψεις κ.ά.) να περιγράψετε την ψυχολογική κατάσταση του ποιητικού υποκειμένου. (60 – 70 λέξεις)
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
| Δίλημμα, αβεβαιότητα, μετεωρισμός ανάμεσα σε δυο δυνάμεις: η μία, η επιθυμία της φυγής, τον ωθεί (« είν’ τα δικά μας ξένα », «ματώνω να σ’ αφήσω») και η άλλη, οι αναστολές, ο φόβος, τον απογοητεύει / αποτρέπει (« που ’ναι τα ξένα μακρινά», «λυγώ να σε κρατήσω». Το υποκείμενο στέκεται μετέωρο, δυσκολεύεται να πάει μπροστά αλλά δεν μπορεί να γυρίσει και πίσω(« Και πού να πάω και πού να ’ρθώ και πού να επιστρέψω »). |
Β3. Κείμενο I
α. Να ξαναγράψετε το παρακάτω απόσπασμα σε γ΄πληθυντικό πρόσωπο ξεκινώντας με τη φράση «Οι Έλληνες… » (4 μονάδες). Πώς δικαιολογείτε τη χρήση του α΄πληθυντικού (και όχι του γ΄πληθυντικού) στο αρχικό απόσπασμα (4 μονάδες)
« Εξάγουμε, όπως στις λαμπρότερες περιόδους της ιστορίας μας, το περίσσευμά μας, την προστιθέμενη αξία μας: ανθρώπους. […] Ξαναδίνουμε, λοιπόν, στην οικουμένη ό,τι ωραιότερο υπάρχει: γνώση και νιάτα
Μονάδες 8
| Οδηγίες για απάντηση: |
| « Οι Έλληνες εξάγουν… αξία τους… Ξαναδίνουν… » Ο συντάκτης του κειμένου χρησιμοποιεί το α΄πληθυντικό επειδή και ο ίδιος ανήκει στο σύνολο «Έλληνες» στους οποίους απευθύνεται. Επιπλέον κάνει το λόγο πιο ζωντανό / άμεσο και δεκτικό στον αναγνώστη, δημιοργώντας γέφυρα επικοινωνίας. Η χρήση του γ΄πληθυντικού θα έδινε ενδεχομένως αίσθηση αντικειμενικότητας αλλά και διάθεση αποστασιοποίησης του συντάκτη από το αναγνωστικό κοινό. |
Κείμενο III
β. Ποια διαφορά ως προς τα ρηματικά πρόσωπα παρατηρείτε ανάμεσα στην πρώτη και την τελευταία στροφή του ποιήματος; (3 μονάδες) Τι μεταβάλλεται ως προς το αποτέλεσμα;(4 μονάδες)
Μονάδες 7
| Οδηγίες για απάντηση: |
| Στην πρώτη στροφή β΄ρηματικό πρόσωπο : αποστροφή προς το κοινό, έναν υποτιθέμενενο συνομιλητή ή τον εαυτό του (μια μορφή εσωτερικού διαλόγου)Στην τελευταία στροφή α΄ ρηματικό πρόσωπο: το πρόβλημα / αδιέξοδο ως προσωπικό βίωμα. Τονίζεται η προσωπική διάσταση, προσδίδεται δραματικότητα. |
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Να συγκρίνετε τις θέσεις που διατυπώνονται στο Κείμενο Ι με τα μηνύματα που πρσλαμβάνετε από το Κείμενο ΙΙ. (100 – 150 λέξεις)
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
| Κείμενο Ι: εξωστρέφεια, αυτοπεποίθηση, θετική και αισιόδοξη στάση, τονισμός της οικουμενικής διάστασης του Ελληνισμού, στήριξη σε ιστορικά δεδομένα, ψύχραιμη τοποθέτησηΚείμενο ΙΙ: η μετακίνηση των νέων ως εθνική απώλεια, κίνδυνος, τονισμός του εθνικού στοιχείου (σημαία), εσωστρέφεια, περιχαράκωση, αίσθημα απειλής, φοβικότητα, αρνητική στάση, επίκληση στο συναίσθημα (« είναι τα παιδιά μας»). |
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Να γράψετε μια επιστολή 350 λέξεων προς τον κ. Γ. Στείρη στην οποία θα παρουσιάσετε τις σκέψεις σας για τις απόψεις του (συμφωνώντας ή διαφωνώντας με αυτές και τεκμηριώνοντας τις θέσεις σας).
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 