Κριτήριο συνεξέτασης Νεοελληνικής Γλώσσας – Λογοτεχνίας για τη Β΄ Λυκείου
https://www.icloud.com/pages/0k_kirvG1kQsm2GTf6j5tU82A#glwssa-mme
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΜΜΕ
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιάννης Μπασλής, Μ.Μ.Ε. και γλώσσα
Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Γιάννης Μπασλής είναι εκπαιδευτικός, καθηγητής Πανεπιστημίου με αντικείμενο την Κοινωνιογλωσσολογία. Το κείμενο προέρχεται από το περιοδικό “Νέα Παιδεία”.
Κάθε τρεις και μία δημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά άρθρα στα οποία υποστηρίζεται πως η γλώσσα «χαλάει» ή μπορεί να έχει κιόλας χαλάσει. Η γλώσσα βέβαια δεν είναι τυρί, για να χαλάσει. Αυτό που εννοούν είναι ότι οι χρήστες, εμείς δηλαδή, δε χρησιμοποιούμε όπως θα έπρεπε τη γλώσσα. Στην προφορική / γραπτή επικοινωνία μας είτε παραβιάζουμε μορφολογικούς ή συντακτικούς κανόνες της γλώσσας είτε χρησιμοποιούμε πολλές ξένες λέξεις, χωρίς αυτές να έχουν προσαρμοστεί στη μορφολογία της νέας ελληνικής. Η λέξη βέβαια «ξένος» σημαίνει «αγγλικός» (ξένη μουσική = αγγλική μουσική, ξένες λέξεις = αγγλικές λέξεις).
Αλλά και στην τηλεόραση / ραδιόφωνο καλούνται διάφοροι «γλωσσολογούντες», που με δογματικό σχεδόν τρόπο αποφαίνονται πως η γλώσσα «χάλασε» και οι νέοι ιδιαίτερα αδυνατούν ν’ αρθρώσουν νεοελληνικό λόγο (ενώ ο λόγος των ενηλίκων, ως γνωστόν, είναι άψογος, πρότυπο – μοντέλο για τους νεότερους!…)
Το φαινόμενο βέβαια των κινδυνολόγων και θρηνωδών της γλώσσας μας δεν είναι νέο. Είναι διαχρονικό κι έχω πολλές φορές γράψει γι’ αυτό. Θα ήθελα να επισημάνω όμως μια ουσιώδη διαφορά ανάμεσα στους παλιούς “κινδυνολόγους”αρθρογράφους και στους σύγχρονους. Οι παλιοί ταυτόχρονα με τις θρηνωδίες τους προσπαθούσαν να χρησιμοποιούν στα άρθρα τους μόνον ελληνικές λέξεις. Λέξεις μάλιστα που δεν υπήρχαν στην ελληνική, όπως επιστημονικοί όροι κλπ., τις απέδιδαν με ελληνικές, μεταφράζοντάς τες ή πλάθοντας καινούριες από άλλες ελληνικές π.χ. ραδιόφωνο, δορυφόρος, αεροπλάνο, σιδηρόδρομος. Όλοι οι τίτλοι εφημερίδων και περιοδικών ήταν ελληνικοί. Εφημερίδες και περιοδικά ήταν οι φορείς και μεταφορείς του εμπλουτισμού του νεοελληνικού λεξιλογίου και της κάθαρσής του από ξένες, προπαντός τούρκικες, λέξεις.
Έχουν άραγε τον ίδιο στόχο τα σημερινά Μ.Μ.Ε., στα οποία προστέθηκαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το διαδίκτυο; Είναι εύκολο ν’ απαντήσουμε πως όχι. Μόνο οι τίτλοι των εφημερίδων και περιοδικών, των ένθετων περιοδικών των εφημερίδων, οι επωνυμίες των τηλεοράσεων και οι τίτλοι των εκπομπών τους δείχνουν πως, ενώ θρηνολογούν για την «κατάντια» της γλώσσας, τα Μ.Μ.Ε. αποτελούν όχι μόνον τους κύριους φορείς παραγωγής υποκουλτούρας αλλά και διάβρωσης της ελληνικής με τη χρήση ενός «φραγκολεβαντίνικου» νεοελληνικού ιδιώματος.
Ας δούμε μερικούς τίτλους:
- τηλεοπτικώνκαναλιών:
Alpha, Alter, Antenna, Channel 9, Extra Channel, Eurosport, Filmnet, High TV, Mad, Magic, Mega, Sky, Star, κλπ. - εφημερίδων:
Espresso, City press, Metro, Traffic, Goal, Sport κλπ. - περιοδικών:
Icons, Status, Men, Women κλπ. - Όλα σχεδόν τα περιοδικά που πρωτοεκδόθηκαν μετά το 1990 έχουν αγγλικό κυρίως τίτλο ένθετων των παραδοσιακών και με μεγάλη κυκλοφορία και επιρροή εφημερίδων:
Βήμα: BHmagazino, Vmen, Popular Science, TV guide, Βήμαdonna, κλπ.
Ελευθεροτυπία: On/Off, Gourmet, Grazia, Real-estate, κλπ.
Θέμα: Business stories, big fish κλπ.
- Τηλεοπτικών εκπομπών: remake, rewind, top stories κλπ
Δε χρειάζεται νομίζω να προσθέσω περισσότερα παραδείγματα. Η απορία μου είναι αν οι ιδιοκτήτες, διευθυντές και δημοσιογράφοι των Μ.Μ.Ε. έχουν συνείδηση ότι είναι οι κύριοι «μαστροχαλαστές» της ελληνικής γλώσσας.
Είναι αυτοί που, ενώ θρηνολογούν για την «κατάντια» της ελληνικής, κατηγορώντας το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς, τα βιβλία, τις μεθόδους διδασκαλίας κλπ., αποτελούν τους κύριους υπονομευτές της γλώσσας μας. Πάσχουν βέβαια οι άνθρωποι από γλωσσικό σνομπισμό. Γι’ αυτό και πιστεύουν πως με τη χρήση αγγλικών όρων, τίτλων κλπ. αναβαθμίζονται πολιτισμικά και κοινωνικά τόσο οι ίδιοι όσο και το Μ.Μ.Ε. που ελέγχουν ή υπηρετούν. Καιρός είναι να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η πολιτική τους οδηγεί στη διάβρωση της ελληνικής γλώσσας, που υποκριτικά ισχυρίζονται ότι προσπαθούν να καλλιεργήσουν. Υπονομεύουν με το χειρότερο τρόπο το έργο του σχολείου, που αγωνίζεται να διδάξει στα παιδιά την ελληνική κι όχι το φραγκολεβαντίνικο ιδίωμα των Μ.Μ.Ε. Οφείλουν, λοιπόν, το γρηγορότερο ν’ αλλάξουν ρότα.
Γιάννης Μπασλής, περιοδικό «Νέα Παιδεία», τεύχος 125 (2008)
ΘΕΜΑΤΑ
Θέμα 1ο
Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση συμφωνεί με το νόημα του κειμένου, ή τη λέξη Λάθος, αν δε συμφωνεί.
Ο αρθρογράφος:
α) υποστηρίζει ότι η στάση των ανθρώπων των ΜΜΕ απέναντι στη γλώσσα είναι υποκριτική.
β) συμμερίζεται τις ανησυχίες των «γλωσσολογούντων» για την κατάσταση της γλώσσας μας.
γ) βρίσκει ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στους παλιούς και τους σύγχρονους κινδυνολόγους.
δ) θεωρεί ως βασική αιτία της διάβρωσης της γλώσσας μας την ξενομανία των ανθρώπων του τύπου.
ε) παραθέτει τίτλους διαφόρων μέσων ενημέρωσης και εκπομπών ως ένδειξη του ενδιαφέροντος των ΜΜΕ για την ελληνική γλώσσα.
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
α. Σωστό.
β. Λάθος.
γ. Σωστό.
δ. Σωστό.
ε. Λάθος.
|
Α2. Να παρουσιάσετε σε ένα περιληπτικό κείμενο τις απόψεις που διατυπώνει ο αρθρογράφος για τη στάση των ανθρώπων των σημερινών ΜΜΕ απέναντι στην ελληνική γλώσσα (60 – 70 λέξεις).
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
Ο αρθρογράφος επικρίνει την υποκριτική στάση των ανθρώπων των σημερινών ΜΜΕ:
Παρουσιάζονται να θρηνούν για την «κατάντια» της γλώσσας μας και τις ανεπάρκειες της γλωσσικής εκπαίδευσης, ενώ στην πραγματικότητα είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τη διάβρωσή της.
Δεν έχουν στόχο τον εμπλουτισμό και την κάθαρση της γλώσσας μας από ξένες λέξεις, κάτι που επιβεβαιώνεται από τα ξενικά ονόματα της μεγάλης πλειονότητας των σημερινών μέσων και των εκπομπών.
Εξαιτίας αυτής της ξενομανίας τους καθίστανται οι «μαστροχαλαστές» της ελληνικής γλώσσας, για την οποία παρουσιάζονται ότι μεριμνούν.
|
Θέμα 2ο
Α3. Στο κείμενο είναι συχνή η χρήση παραδειγμάτων. Τι επιδιώκει ο αρθρογράφος με αυτή την επιλογή σε καθένα από τα παρακάτω αποσπάσματα;
α. «Λέξεις μάλιστα που δεν υπήρχαν… σιδηρόδρομος».
β. «Έχουν άραγε τον ίδιο στόχο τα σημερινά Μ.Μ.Ε… Δε χρειάζεται να προσθέσω περισσότερα παραδείγματα».
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
α. Επιδιώκει να επεξηγήσει και τεκμηριώσει την άποψή του για τη μέριμνα των παλαιότερων δημοσιογράφων όσον αφορά την αποφυγή ξένων λέξεων (και έτσι να καταστήσει καθαρή την αντίθεση με τους σημερινούς ανθρώπους του τύπου)
β. Με τη χρήση οικείων στον αναγνώστη παραδειγμάτων –τίτλων τηλεοπτικών εκπομπών, καναλιών, περιοδικών, ένθετων εφημερίδων- ο αρθρογράφος επιδιώκει να τεκμηριώσει τη θέση του ότι τα σημερινά ΜΜΕ είναι «φορείς παραγωγής υποκουλτούρας αλλά και διάβρωσης της ελληνικής με τη χρήση ενός “φραγκολεβαντίνικου”νεοελληνικού ιδιώματος». |
Α4. «(ενώ ο λόγος των ενηλίκων, ως γνωστόν, είναι άψογος, πρότυπο – μοντέλο για τους νεότερους!…)»
Στο παραπάνω απόσπασμα υπάρχει ειρωνικό σχόλιο του αρθρογράφου. Να εξηγήσετε το περιεχόμενό του. Από ποιες εκφραστικές επιλογές διαφαίνεται ο ειρωνικός τόνος;
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
Ο αρθρογράφος ειρωνεύεται τους ενήλικους που αβασάνιστα κατηγορούν τους νέους για τη γλώσσα που χρησιμοποιούν χωρίς οι ίδιοι να κοιτούν πρώτα τη δική τους έκφραση και γλώσσα, η οποία απέχει από το να θεωρείται πρότυπο για τους νέους.
Η ειρωνεία διαφαίνεται:
στη φράση «ως γνωστόν»
στα σημεία στίξης (θαυμαστικό και αποσιωπητικά) που δηλώνουν ειρωνεία, αμφισβήτηση.
στη χρήση λέξεων που εμπεριέχουν κάποια δόση υπερβολής («άψογος, πρότυπο – μοντέλο») και επιτρέπουν να εννοηθεί ότι ισχύει το αντίθετο από αυτό που δηλώνουν.
|
Α5. Να εξηγήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:
Εισαγωγικά
1. η λέξη βέβαια «ξένος» σημαίνει…
2. καλούνται διάφοροι «γλωσσολογούντες»
3. αποφαίνονται πως η γλώσσα «χάλασε»
Παρένθεση
4. (ξένη μουσική = αγγλική μουσική, ξένες λέξεις = αγγλικές λέξεις).
Ερωτηματικό
5. Έχουν άραγε τον ίδιο στόχο τα σημερινά Μ.Μ.Ε., στα οποία προστέθηκαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το διαδίκτυο;
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
| Εισαγωγικά: όρος ειρωνεία αυτούσια μεταφορά λέξης που χρησιμοποιούν οι «γλωσσολογούντες» Παρένθεση: επεξήγηση της σημασίας με την οποία χρησιμοποιείται ο όρος «ξένος» Ερωτηματικό Προβληματισμός / αμφισβήτηση |
Θέμα 3ο
Α6. Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας η ομάδα σου έχει αναλάβει μια εργασία για την επίδραση του τηλεοπτικού λόγου στη γλώσσα των νέων. Στο πλαίσιο αυτής της δραστηριότητας, αναλαμβάνεις να συντάξεις ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο να αναφερθείς στις θετικές και αρνητικές επιδράσεις της γλώσσας των μέσων ενημέρωσης στον προσωπικό λόγο. Στο άρθρο να αξιοποιήσεις ιδέες από το παραπάνω κείμενο του Γ. Μπασλή.
Μονάδες 40
………………………
Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ουμπέρτο Έκο, Φύλλο μηδέν
Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Ουμπέρτο Έκο (Uberto Eco) ήταν Ιταλός σημειολόγος, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας και μυθιστοριογράφος. Σημαντικό μέρος της αρθρογραφίας του αφορά θέματα σχετικά με τον κόσμο των Μέσων ενημέρωσης και τις συνέπειες των νέων τεχνολογιών στη ζωή του ανθρώπου.
Εκείνη τη βδομάδα, η δουλειά προχωρούσε με μεγάλες παύσεις. Κανείς δεν έδειχνε να έχει ιδιαίτερη διάθεση να δουλέψει. Εξάλλου, τα δώδεκα φύλλα μέσα σ’ ένα χρόνο ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από το ένα φύλλο τη μέρα. Διάβαζα τα πρώτα κείμενα, ενοποιούσα το ύφος, προσπαθούσα να απαλείψω της εξεζητημένες εκφράσεις. Ο Σιμέι επικροτούσε: «Κύριοι, κάνουμε δημοσιογραφία όχι λογοτεχνία». […]
Εκείνη τη μέρα καταπιαστήκαμε με το να ξαναδιαβάσουμε ένα άρθρο που είχε διορθωθεί καταπώς έπρεπε και ο Μπραγκαντότσο παρατήρησε: «Η οργή της Μόσχας; Μα δεν είναι μπανάλ να χρησιμοποιούμε πάντα τόσο εμφατικές εκφράσεις, ο θυμός του προέδρου, η οργή των συνταξιούχων και ούτω καθεξής;».
«Όχι», απάντησα, «ο αναγνώστης περιμένει αυτές τις εκφράσεις, έτσι τον έμαθαν όλες οι εφημερίδες. Ο αναγνώστης καταλαβαίνει εκείνο που συμβαίνει μόνο αν του πεις είμαστε με την πλάτη στον τοίχο, η κυβέρνηση αναγγέλλει δάκρυα και αίμα, ο δρόμος είναι ανηφορικός, η Προεδρία της Δημοκρατίας ετοιμάζεται για πόλεμο, ο Κράξι χτυπάει στο δόξα πατρί, δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε, δεν υπάρχουν περιθώρια για υπαναχωρήσεις, φτάσαμε στο παραπέντε ή βρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα. Και οι πολιτικοί δεν δηλώνουν ή ισχυρίζονται με θέρμη, αλλά μιλούν έξω απ’ τα δόντια. Και οι δυνάμεις της τάξεως δρουν με επαγγελματική συνείδηση».
«Πρέπει πάντα να μιλάμε για επαγγελματική συνείδηση;» διέκοψε η Μάια. «Εδώ όλοι δουλεύουν με επαγγελματική συνείδηση. […] Αυτή η επιμονή στις περιπτώσεις επαγγελματισμού, σαν να είναι κάτι εξαιρετικό, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εν γένει ο κόσμος κάνει τσαπατσουλοδουλειές».
«Πράγματι», συνέχισα εγώ, «ο αναγνώστης νομίζει ότι οι περισσότεροι δουλεύουν τσαπατσούλικα και πρέπει να υπογραμμίζουμε τις περιπτώσεις επαγγελματισμού· είναι ένας τρόπος να πούμε ότι όλα πήγαν καλά. Έπιασαν οι καραμπινιέροι τον κλεφτοκοτά; Επέδειξαν επαγγελματική συνείδηση».
«Είναι κάπως σαν τον καλό πάπα. Προεξοφλεί ότι οι προηγούμενοι πάπες ήταν κακοί».
«Μα μπορεί ο κόσμος να το πίστευε, αλλιώς δε θα τον έλεγαν καλό πάπα. Είδατε ποτέ καμιά φωτογραφία του Πίου ΙΒ΄; Έχει φάτσα για αρχηγός της Σπεκτρ στις ταινίες του 007».
«Το γεγονός ότι ο Ιωάννης ΚΓ΄ ήταν ο καλός πάπας το έλεγαν οι εφημερίδες και ο κόσμος τις ακολούθησε».
«Ακριβώς. Οι εφημερίδες διδάσκουν στον κόσμο πώς πρέπει να σκέφτεται», διέκοψε ο Σιμέι.
«Μα οι εφημερίδες ακολουθούν τις τάσεις του κόσμου ή τις δημιουργούν;».
«Και τα δύο, δεσποινίς Φρέζια. Ο κόσμος στην αρχή δεν ξέρει τι τάσεις έχει, μετά του το λέμε εμείς και συνειδητοποιεί ότι όντως τις έχει. Ας αφήσουμε κατα μέρος τις φιλοσοφίες και ας δουλέψουμε σαν επαγγελματίες. Εμπρός, συνεχίστε, Κολόνα».
«Εντάξει», ξανάρχισα, «κλείνω τον κατάλογό μου: και τον σκύλο χορτάτο και την πίτα αφάγωτη, η αίθουσα ελέγχου, κατεβαίνουμε στον στίβο, στο στόχαστρο των ανακριτών, φως στο τούνελ, αγκάθια στις διαπραγματεύσεις, συγκλονισμένη η διεθνής κοινή γνώμη, ο Μολώχ της ασφάλτου, η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό, ο φόρος του αίματος, κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, αλλαγή πλεύσης, η οργή του Εγκέλαδου, πέπλο μυστηρίου, σφίγγει ο κλοιός, αφουγκραζόμαστε την αγορά, στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών, θα χυθεί άπλετο φως, άνεμος αλλαγής, άρχισε η ομαδική έξοδος…
Ουμπέρτο Έκο, Φύλλο μηδέν, εκδόσεις Ψυχογιός, σελ. 107 – 112
ΘΕΜΑΤΑ
Θέμα 1ο
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση συμφωνεί με το νόημα του κειμένου, ή τη λέξη Λάθος, αν δε συμφωνεί.
Ο αφηγητής/δημοσιογράφος:
α) προσπαθεί να βελτιώσει το ύφος και να ενισχύσει τη λογοτεχνικότητα των άρθρων.
β) διαφωνεί με τον Μπραγκαντότσο στο ζήτημα της χρήσης εμφατικών φράσεων στα άρθρα.
γ) θεωρεί ότι ο αναγνώστης κατανοεί τα γεγονότα, μόνο όταν ο τύπος χρησιμοποιεί εμφατικές φράσεις.
δ) πιστεύει στην αναγκαιότητα τονισμού του συνηθισμένου και φυσιολογικού.
ε) θεωρεί ότι οι δημοσιογράφοι απλώς ακολουθούν τις υπάρχουσες τάσεις της κοινής γνώμης.
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
α. Λάθος.
β. Σωστό.
γ. Σωστό.
δ..Σωστό.
ε. Λάθος.
|
Β2. Να χαρακτηρίσετε τον αφηγητή/δημοσιογράφο, με βάση τις απόψεις που εκφράζει (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
Ο αφηγητής (Κολόνα) είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση κυνικού και αλαζονικού δημοσιογράφου που αντιμετωπίζει την εργασία του ως ένα ψυχρό επάγγελμα και όχι ως λειτούργημα:
«Συμμορφώνει» τα άρθρα της εφημερίδας με βάση τα στερεότυπα δημοσιογραφικά κλισέ.
Ομολογεί κυνικά ότι οι εφημερίδες εθίζουν το κοινό σε έναν τρόπο παρουσίασης των γεγονότων («ο αναγνώστης περιμένει αυτές τις εκφράσεις, έτσι τον έμαθαν όλες οι εφημερίδες»).
Υποτιμά τον αναγνώστη («Ο αναγνώστης καταλαβαίνει εκείνο που συμβαίνει μόνο αν του πεις είμαστε με την πλάτη στον τοίχο…»)
Αντιμετωπίζει αλαζονικά την κοινή γνώμη ως έρμαιο του τύπου(«Ο κόσμος στην αρχή δεν ξέρει τι τάσεις έχει, μετά του το λέμε εμείς και συνειδητοποιεί ότι όντως τις έχει »).
|
Θέμα 2ο
Β3. Βασικός αφηγηματικός τρόπος είναι ο διάλογος. Να εξηγήσετε αυτή την επιλογή του αφηγητή, λαμβάνοντας υπόψη και το είδος του προς συζήτηση θέματος.
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
Ο διάλογος:
προσδίδει δραματικότητα και θεατρικότητα στο κείμενο, ζωντάνια και παραστατικότητα στον λόγο που κερδίζουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως το τέλος.
αποκαλύπτει «εκ των έσω» με τις ερωταποκρίσεις τον κόσμο της καθημερινής δημοσιογραφίας, τις θέσεις των ηρώων-δημοσιογράφων για το πώς αντιλαμβάνονται τον ρόλο των εφημερίδων, τη δημοσιογραφική εργασία και τη σχέση τους με τον αναγνώστη.
|
Β4. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραδείγματα δημοσιογραφικών εκφράσεων και τα σχόλια που περιέχονται στο κείμενο, να εντοπίσετε δύο γνωρίσματα του δημοσιογραφικού λόγου.
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
Χρήση στερεότυπων φράσεων – εκφραστικών κλισέ: ο φόρος του αίματος, κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, πέπλο μυστηρίου, σφίγγει ο κλοιός
Χρήση υπερβολών, εμφατικών – ηχηρών λέξεων/φράσεων (κραυγαλέο ύφος): η οργή των συνταξιούχων, με την πλάτη στον τοίχο, έξω από τα δόντια,
Χρήση λόγιων λέξεων και ορολογίας: π.χ. κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, η οργή του Εγκέλαδου, ο Μολώχ της ασφάλτου, στο μάτι του Κυκλώνα
|
Β5. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω στερεότυπων δημοσιογραφικών εκφράσεων που περιέχονται στο κείμενο:
- οι πολιτικοί μιλούν έξω από τα δόντια
- είμαστε με την πλάτη στον τοίχο
- Ο φόρος του αίματος
Μονάδες 10
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
οι πολιτικοί μιλούν έξω από τα δόντια: μιλούν ευθέως, λένε με παρρησία την αλήθεια, χωρίς να αποκρύπτουν κάτι από φόβο ή άλλο λόγο.
Ο φόρος του αίματος: φράση που χρησιμοποιείται συνήθως για τα τροχαία ατυχήματα (ή για τον πόλεμο), για να δηλώσει το τίμημα που πληρώνουμε σε ανθρώπινες ζωές.
είμαστε με την πλάτη στον τοίχο: δεν έχουμε καμία έξοδο διαφυγής από μια δύσκολη κατάσταση, είμαστε σε απελπιστικό αδιέξοδο, είμαστε «στριμωγμένοι».
|
Θέμα 3ο
Β6. «Ακριβώς. Οι εφημερίδες διδάσκουν στον κόσμο πώς πρέπει να σκέφτεται», διέκοψε ο Σιμέι.
«Μα οι εφημερίδες ακολουθούν τις τάσεις του κόσμου ή τις δημιουργούν;».
«Και τα δύο, δεσποινίς Φρέζια. Ο κόσμος στην αρχή δεν ξέρει τι τάσεις έχει, μετά του το λέμε εμείς και συνειδητοποιεί ότι όντως τις έχει».
Συμφωνείτε με την απάντηση που δίνει ο Σιμέι στην απορία της δεσποινίδας Φρέζια; (Στην απάντησή σας μπορείτε να αξιοποιήσετε τα παραδείγματα των τηλεοπτικών προτιμήσεων του κοινού ή/και των δημοσκοπήσεων). Ισχύει αυτό και στην περίπτωση του δημοσιογραφικού λόγου (Τα ΜΜΕ ακολουθούν τη γλώσσα του κοινού ή τη διαμορφώνουν ή και τα δύο;).
Κάθε απάντηση σαφώς διατυπωμένη και τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
Μονάδες 40
| Οδηγίες για απάντηση: |
|
α. Τα ΜΜΕ έχουν σε μεγάλο βαθμό τη δύναμη να κατευθύνουν τις προτιμήσεις των χρηστών, αξιοποιώντας ποικίλες τεχνικές διαμόρφωσης των κριτηρίων και των επιθυμιών τους.
Συχνά εθίζουν το κοινό σε συγκεκριμένα τηλεοπτικά προγράμματα (συνήθως ευτελή) και στη συνέχεια δικαιολογούν την ύπαρξή τους με το πρόσχημα της απήχησής τους στο κοινό. Πρόκειται, εδώ για μια περίπτωση αντιστροφής της σχέσης αιτίας και αποτελέσματος.
Επιπλέον, συχνά τα ΜΜΕ «κατασκευάζουν» τάσεις (πολιτικές, καλλιτεχνικές, κοινωνικές κ.λπ.) διαμέσου των δημοσκοπήσεων. Το κοινό, δηλαδή, παρακινείται να ακολουθήσει το κυρίαρχο στις «κατασκευασμένες» δημοσκοπήσεις ρεύμα και με αυτόν τον τρόπο τις «επαληθεύει» («Ο κόσμος στην αρχή δεν ξέρει τι τάσεις έχει, μετά του το λέμε εμείς και συνειδητοποιεί ότι όντως τις έχει» »).
β. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τον δημοσιογραφικό λόγο. Συχνά υποστηρίζεται ότι τα ΜΜΕ υιοθετούν φτωχή και τυποποιημένη γλώσσα, επειδή αυτές τις εκφράσεις καταλαβαίνει το κοινό («Ο αναγνώστης καταλαβαίνει εκείνο που συμβαίνει μόνο αν του πεις είμαστε με την πλάτη στον τοίχο, η κυβέρνηση αναγγέλλει δάκρυα και αίμα…»). Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίστροφο. Οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν έναν στερεότυπο λόγο με κλισέ, λάθη και εκφραστικές ακρότητες για λόγους ευκολίας, βιασύνης, ταχύτητας ενημέρωσης και τυποποίησης των ειδήσεων ή επαγγελματικής συνήθειας. Καθώς το κοινό είναι εκτεθειμένο καθημερινά σε αυτόν τον στερεότυπο λόγο για αρκετές ώρες, είναι αναμενόμενο να τον υιοθετεί και να τον αναμένει στην καθημερινή του ενημέρωση («ο αναγνώστης περιμένει αυτές τις εκφράσεις, έτσι τον έμαθαν όλες οι εφημερίδες»). Έτσι η γλώσσα των ΜΜΕ καθίσταται η γλώσσα του καθημερινού ανθρώπου. |
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 