Κείμενο-κριτήριο (με απαντήσεις) Λογοτεχνίας Α΄ Λυκείου. Μπορείτε να δείτε και να κατεβάσετε το κριτήριο από εδώ:
Δυὸ ὧρες δρόμος
OYTE NAI, οὔτε ὄχι ἔλεγαν τότε τὰ κορίτσια στὸν πατέρα τους, ἔσκυβαν τὸ κεφάλι. Τὴν Κυριακή, ποὺ κλείνει δεκαεννιά, ἡ Ρήνα πάει νύφη στὸν Ταΰγετο, δυὸ ὧρες δρόμος. Θά ’ρθει νὰ τὴν πάρει ὁ γαμπρὸς μὲ τὸ ἄλογο στὸ σπίτι του, τὸ δίπατο, νὰ στεφανώσουν.
Τὴ στόλισαν, τὴν τραγούδησαν, τὴν ἔντυσαν τὸ νυφικό, τὸ βέλο. Κάλτσες, παπούτσια ἀπ΄ τὸ γαμπρό, ὥρα τὴν ὥρα.
Τὸν εἶδε νὰ δένει στὴν αὐλή τους τὸ ἄλογο, στολισμένο. Φουρφούρισε ἡ καρδιὰ ἀπὸ ταραχή. Ὄμορφος, νιός, ἀσίκης!
Τῆς φόρεσε τὴν κάλτσα τὴ μεταξωτή, τὸ γοβάκι τὸ ἄσπρο. Μάτι δὲ σήκωσε νὰ τὴν κοιτάξει. Εἶχε πάνω-κάτω τὰ χρόνια της, στὰ δάχτυλα ποὺ ἔτρεμαν, εἶδε τὴν ταραχή του.
Τὴν ἔβαλε πίσω στὸ ἄλογο. Αὐτὲς οἱ πλάτες οἱ γερές, τοῦτο τὸ σγουρὸ κεφάλι ἦταν ἀπὸ ἐδῶ καὶ μπρὸς τὸ ριζικό της. Δυὸ ὧρες δρόμος μὲ τὸ ἄλογο, ὁ ἀχὸς μονάχα τοῦ βουνοῦ μέσα στὰ πεῦκα, τὰ πέταλα τοῦ ἀλόγου, καὶ ἡ καρδιά της ποὺ ἔδωσε μιὰ καὶ ἄνθισε ἀπὸ κατάκλειστο μπουμπούκι.
Δυὸ ὧρες δρόμο κράτησε γιὰ τὴ Ρήνα ὁ ἔρωτας στὴν ἄχαρη ζωή της. Ὁ γαμπρὸς τὴν περίμενε στὸ σπίτι του τὸ δίπατο μὲ τὰ βιολιά. Εἶχε τριπλᾶ τὰ χρόνια της. Μὲ τὸν μπραζέρη, ποὺ ἔστειλε μὲ τὸ ἄλογο νὰ τὴν ποδέσει τὸ γοβάκι, ἔκοψε τὰ πολλὰ-πολλά. Τὸ εἶδε στὰ μάγουλά του τὸ ζεμάτισμα, τὴ συννεφιὰ ποὺ σκέπασε τὴ δικιά της ὄψη.
Γιώτα Αργυροπούλου, Δυο ώρες δρόμος, πηγή: Ηλεκτρονικό Λογοτεχνικό περιοδικό « ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ » https://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com
Θέμα 1ο
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση συμφωνεί με το νόημα του κειμένου, ή τη λέξη Λάθος, αν δεν συμφωνεί.
α) Ο τίτλος δηλώνει το διάστημα που κράτησε ο ερωτικός ενθουσιασμός της ηρωίδας.
β) Η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια ορεινή περιοχή και σε μια κοινωνία παραδοσιακή.
γ) Η ηρωίδα είναι το βασικό πρόσωπο της ιστορίας.
δ) Η ηρωίδα έχει ενεργητικό ρόλο στην ιστορία.
ε) Η συγγραφέας δεν ονοματοδοτεί κανένα πρόσωπο της ιστορίας.
Μονάδες 15
Ερώτηση Σωστού - Λάθους 1. Σωστό 2. Σωστό 3. Σωστό 4. Λάθος 5. Λάθος
Β2. Να παρουσιάσετε το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η κεντρική ηρωίδα (Ρήνα) και να εξηγήσετε τη λειτουργία του στην εξέλιξη της ιστορίας (50-60 λέξεις).
Μονάδες 15
Το κοινωνικό πλαίσιο της ιστορίας Η Ρήνα ζει σε ένα παραδοσιακό κοινωνικό πλαίσιο ενός χωριού κάτω από τον Ταΰγετο και σε μία αυστηρή πατριαρχική κοινωνία στην οποία ο πατέρας αποφασίζει για τον άνδρα που θα παντρευτεί η κόρη του, χωρίς να τη ρωτήσει. Η ίδια δεν γνωρίζει καν ποιον άνδρα έχει συμφωνήσει ο πατέρας της να νυμφευθεί. Μέσα σε αυτό το ανδροκρατικό κοινωνικό πλαίσιο, η βούληση και οι δικές της επιθυμίες δεν λαμβάνονται υπόψη. Έτσι, ακολουθώντας τα ήθη της εποχής, αποδέχεται παθητικά την επιλογή του πατέρα της χωρίς να εκδηλώνει καμία αντίδραση, καταπιέζει τα συναισθήματά της και υφίσταται παθητικά την καθορισμένη (από τους άλλους) «μοίρα» της.
Θέμα 2ο
Β3. Κεντρικό στοιχείο της πλοκής στην ιστορία είναι η ανατροπή. Να εξηγήσετε σε τι αυτή συνίσταται και πώς προετοιμάζεται από τις πληροφορίες που επιλέγει να παράσχει η συγγραφέας για τα πρόσωπα και τη συμπεριφορά τους.
Μονάδες 10
Πλοκή - ανατροπή Το σύντομο διήγημα βασίζεται σε μία καθολική ανατροπή της εξέλιξης της ιστορίας και των προσδοκιών του αναγνώστη. Η ανατροπή των προσδοκιών συνίσταται στην αποκάλυψη του πραγματικού γαμπρού στο τέλος της ιστορίας. Η συγγραφέας στην αρχή της ιστορίας προετοιμάζει θετικά τον αναγνώστη για τον γάμο της 19χρονης Ρήνας, καθώς μας πληροφορεί ότι θα έρθει ο ίδιος ο γαμπρός να την πάρει (Θά ’ρθει νὰ τὴν πάρει ὁ γαμπρὸς μὲ τὸ ἄλογο στὸ σπίτι του, τὸ δίπατο, νὰ στεφανώσουν). Πράγματι, στο σπίτι έρχεται να την πάρει ένας όμορφος νέος στην ηλικία της, γεγονός που προκαλεί θετικά συναισθήματα στον αναγνώστη και επιβεβαιώνει την υπόσχεση της συγγραφέα. Η βεβαιότητα του αναγνώστη ότι αυτός είναι ο γαμπρός ενισχύεται και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αφού η αφηγήτρια μας δίνει πληροφορίες για τη χαρά και τον ενθουσιασμό της Ρήνας. Ωστόσο, η βεβαιότητα αυτή ανατρέπεται ολοκληρωτικά, μόλις η ηρωίδα αντικρίζει τον πραγματικό γαμπρό, όταν φθάνει στο σπίτι του.
Β4. Να εντοπίσετε τα χωρία του κειμένου που δηλώνουν τον ενθουσιασμό της ηρωίδας στην αρχή, το ερωτικό συναίσθημα κατά τη διαδρομή προς το σπίτι του γαμπρού και την ψυχική της κατάρρευση στο τέλος. Να αναγνωρίσετε τα εκφραστικά μέσα ή σχήματα λόγου που χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση.
Μονάδες 10
Κλιμάκωση συναισθηματικής κατάστασης της ηρωίδας /σχήματα λόγου Στο σύντομο διήγημα διαπιστώνουμε κλιμάκωση και ανατροπή της συναισθηματικής κατάστασης της ηρωίδας. Το πρώτο συναίσθημα είναι η χαρά και ο ενθουσιασμός, όταν βλέπει τον όμορφο νέο που ήρθε με το άλογο να την πάρει (Φουρφούρισε ἡ καρδιὰ ἀπὸ ταραχή: μεταφορά). Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς το χωριό του Ταϋγέτου, ο αρχικός ενθουσιασμός δυναμώνει, γίνεται πόθος και ερωτικό σκίρτημα (ἡ καρδιά της ἄνθισε ἀπὸ κατάκλειστο μπουμπούκι: μεταφορά). Η ανατροπή της συναισθηματικής κατάστασης της ηρωίδας συντελείται όταν αντικρίζει τον πραγματικό γαμπρό, ο οποίος έχει τα τριπλά της χρόνια. Η χαρά, το ερωτικό συναίσθημα και ο ενθουσιασμός αντικαθίστανται τώρα από την απογοήτευση, τη θλίψη και την ψυχική κατάρρευση της Ρήνας (τὴ συννεφιὰ ποὺ σκέπασε τὴ δικιά της ὄψη: εικόνα / μεταφορά).
Β5. Η αφήγηση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί περιληπτική. Η συγγραφέας παραθέτει μόνο όσες πληροφορίες έχουν σημασία για την εξέλιξη / πλοκή. Να εξετάσετε αυτή την άποψη με βάση τις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου.
Μονάδες 10
Περιληπτική αφήγηση
Η αφήγηση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί περιληπτική, συνοπτική, καθώς η συγγραφέας παραθέτει μόνο εκείνες τις πληροφορίες που είναι απολύτως απαραίτητες για την κατανόηση της εξέλιξης της ιστορίας από τον αναγνώστη:
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα, αξιοποιεί την τεχνική της επιτάχυνσης στην αφήγηση, παρουσιάζοντας το δίωρο ταξίδι προς το χωριό του γαμπρού σε 3-4 σειρές και εστιάζοντας σε ελάχιστες περιγραφές (ὁ ἀχὸς μονάχα τοῦ βουνοῦ μέσα στὰ πεῦκα, τὰ πέταλα τοῦ ἀλόγου) και στη συναισθηματική κατάσταση της ηρωίδας (ἡ καρδιά της ποὺ ἔδωσε μιὰ καὶ ἄνθισε ἀπὸ κατάκλειστο μπουμπούκι) που είναι απαραίτητες για να δηλωθεί το ερωτικό σκίρτημα της ηρωίδας.
Στην τελευταία παράγραφο, η συγγραφέας δίνει μόνο όσες πληροφορίες συνδέονται με την ανατροπή της ιστορίας: την άφιξη στο σπίτι, την αποκάλυψη του γαμπρού, της ηλικίας και του χαρακτήρα του και της ιδιότητας του νεαρού.
Θέμα 3ο
Β6. Η Ρήνα είναι δέσμια παραδοσιακών κοινωνικών ρόλων και στερεοτύπων ως κόρη και σύζυγος που δεσμεύουν την ελευθερία της. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά στις συνθήκες που περιγράφει το κείμενο; Υπήρξαν περιπτώσεις που και σεις αισθανθήκατε δέσμιοι στερεοτύπων και ρόλων όσον αφορά το φύλο σας;
Μονάδες 40
Σχολιασμός και προσωπική στάση
Η Ρήνα είχε ελάχιστες δυνατότητες να αντιδράσει διαφορετικά στις επιλογές του πατέρα της. Ζει μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο πατριαρχικό, στο οποίο οι επιλογές της γυναίκας δεν λαμβάνονται υπόψη και είναι υποχρεωμένη, με βάση τα αυστηρά ήθη της εποχής, να δέχεται αναντίρρητα τις αποφάσεις του πατέρα της. Μία πιθανή άρνησή της στην επιλογή του πατέρα θα προκαλούσε ισχυρές συγκρούσεις στην οικογένεια ή και βίαιη αντίδραση του πατέρα και θα συναντούσε την αποδοκιμασία του κοινωνικού περίγυρου. Είναι λοιπόν δέσμια των παραδοσιακών κοινωνικών ρόλων, των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων που κυριαρχούσαν στην εποχή της.
Προσωπικά, σε ορισμένες περιπτώσεις έχω νιώσει ότι οι παραδοσιακές αντιλήψεις για τους κοινωνικούς ρόλους δεσμεύουν την ελευθερία και τις επιλογές μου. Ορισμένες πατριαρχικές και ανδροκρατικές αντιλήψεις επιβιώνουν ακόμα και στις μέρες μας και επηρεάζουν τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τις επιλογές των γονιών μου, οι οποίοι με αντιμετωπίζουν διαφορετικά μέσα στην οικογένεια από τα αγόρια (ή κορίτσια) αδέλφια μου. Ακόμα και στο ευρύτερο πλαίσιο των κοινωνικών συναναστροφών, ορισμένες φορές οι άνθρωποι, με κριτήριο το φύλο μου, περιμένουν από εμένα συμπεριφορές και επιλογές διαφορετικές σε σχέση με τα αγόρια (ή κορίτσια), γεγονός που λειτουργεί καταπιεστικά στην καθημερινή μου ζωή και επικοινωνία.
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 
δηξγηφιλ